De zomer is helaas alweer bijna achter de rug en heeft ons vaak geplaagd met regenbuien. Door dit vochtige maar warm weer zijn de dazen niet van je paarden af te slaan en lijken de dazen de afgelopen jaren actiever dan ooit.
Naast het compleet inpakken van je paard met een hiervoor geschikte vliegendeken en -masker, is het neerzetten van een dazenval ook een helpende hand om je paard zoveel mogelijk tegen prikkende insecten te beschermen. Waarschijnlijk ben jij met de verdwijnende zomerse sferen ook nog hiermee bezig.
Wat zijn dazen eigenlijk?
Dazen worden ook wel paardenvliegen of steekvliegen genoemd. Dazen of paardenvliegen behoren tot de familie van de bloedzuigende tweevleugelige insecten. Er zijn verschillende soorten dazen maar de meest gekende is de regendaas. Dazen (Tabanidae) zijn bruine, vliegende insecten die bloed zuigen, ze steken dus niet. Dit doen alleen de vrouwelijke dazen, zij bijten maar één keer. Mannetjes dazen eten alleen nectar. Dazen hebben kleine mesjes waarmee ze de huid van hun prooi opensnijden. Ze hebben bloed nodig om hun eitjes op vochtige plaatsen te leggen en te laten rijpen. Dazen zoeken hun prooi uit door middel van warmte, beweging en (zweet)geuren en hebben een voorkeur voor donkere kleuren.
Hoe werkt een dazenval?
Zo sluiten we meteen aan bij de werking van de dazenval. Een daas heeft ogen met een infrarode werking voor het lokaliseren van haar prooi. Hiermee ziet zij warmte en beweging. De zwarte bal of dazenemmer wordt verwarmd door de zon en hierdoor geven deze warmtestraling af. Doordat de bal of emmer door de wind beweegt, lijkt het voor de daas op een grazend dier. Wanneer de daas eenmaal geland is en wil gaan bijten, zal de daas bij een emmer of bal met lijm vastgeplakt zitten. Bij een bal met een net zal de daas weer weg omhoog (opzij vliegen doen ze niet) willen vliegen. Doordat de daas omhoog de trechter in vliegt, komt zij in het opvangbakje terecht en kan hier dus niet meer uit komen.
Een dazenval kan je in het weiland, de stal of rijbak plaatsen. Plaats de val wel zo dat je paard niet in contact kan komen met de dazenval, kapotgaat of je paard zichzelf eraan verwondt. Zet er eventueel paaltjes met schrikdraad omheen. Een dazenval is het meest effectief wanneer je één dazenval per 10.000 vierkante meter plaatst. Een kleine dazenval heeft een bereik van 5.000 vierkante meter.
Met welke dekens pak jij je paard in?
Er zijn weinig tot geen middelen die werkelijk effectief zijn tegen dazen. Sommigen zijn genoodzaakt hun paarden overdag binnen te zetten. Een vliegendeken daarentegen is een goed middel om je paard te helpen tegen insecten. Let op dat je wel een geschikte deken gebruikt, een standaard vliegendeken met open mazen zal niet volstaan gezien dazen daar makkelijk doorheen prikken. Kijk naar een vliegendeken zonder mazen maar wel met een ademende structuur voor de warme dagen en dat het makkelijk droogt bij tussentijdse regenbuitjes. Zoek naar een deken met ruime goedzittende pasvorm voor bewegen en grazen dat het niet gaat knellen of verschuiven. De meeste correcte vliegendekens komen met een halsbescherming en buikflap, wat zeker een aanrader is om je paard tegen dazen en andere steekinsecten te beschermen. Wat de kleur van de deken betreft hebben dazen een voorkeur voor donkere kleuren ten opzichte van lichtere kleuren. Ook absorberen donkere kleuren meer warmte dus een lichtkleurige deken is een aanrader. Om verder in te gaan op kleuren is uit onderzoek gebleken dat zebrastrepen een goede bescherming bieden. Er zijn vliegendekens te koop die zwart wit gestreept zijn.
Wat kun je nog meer doen?
Houd je omgeving rondom stal en weide zo schoon mogelijk. Mest en ander vuil trekt veel vliegen en dazen aan. Zorg daarom dat je een keer tussendoor de weide extra mest (‘s ochtends en ’s avonds) en als het mogelijk is dat de stallen overdag gemest zijn en geventileerd worden. Daarnaast is het ook belangrijk als je vliegen buiten je stal wil houden dat de drink- en vooral voerbakken schoon blijven.
Op je paardenperceel kan je naast schaduwplekken die voor minder last van insecten zorgen, zorgen voor een gezonde biodiversiteit. Dat betekent een grote verscheidenheid aan planten en diersoorten die hun plekje vinden in stallen of weides. Voor een goed functionerend systeem is de balans tussen roof- en prooidieren erg belangrijk. Dus is het belangrijk dat er genoeg natuurlijke vijanden zijn voor de prikkende en bijtende insecten. Vijand van insecten zoals de vlieg, mug en dazen zijn: spinnen, sluipwespen, zwaluwen en vleermuizen. Zo helpen deze dieren en insecten indirect jouw paard door er simpelweg te zijn.