Steeds meer paarden hebben in de zomer veel last van jeuk en schuren hierdoor hun manen en staart kaal. Het ene paard is van nature meer gevoelig dan de andere en dat geldt ook voor rassen zoals het Friese paard, Shetlanders, IJslanders en Gelderse paarden. De zomerperiode is voorbij maar bij de meeste paarden blijft jeuk een groot probleem. Voeding, allergieën, stress, management, insectenbeten en het weer zijn de voornamelijkste oorzaken die bijdragen aan jeuk.
Er zijn producten die je paard kunnen helpen om deze jeukklachten te verlichten, maar er is jammer genoeg niet één behandeling die bij ieder paard een einde maakt aan de allergie. Bij de meeste paarden is het zoeken naar het juiste management en verzorging om het dragelijk te houden voor je paard.
Welke rol speelt zomereczeem hierin?
Paarden met zomereczeem (ook wel staart-en maneneczeem, oftewel SME) krijgen een allergische reactie op steken van de culicoïdesmuggen, ook wel knutten genoemd. Het klimaat bleef vorig jaar en dit jaar relatief zacht, warm en regenachtig en echte koude winters blijven uit. Oftewel ideaal weer voor muggen (knutten) die hun bijdrage aan de jeuk van jouw paard leveren.
Deze mug is vooral actief als het warm is en de lucht vochtig zoals bij zonsopgang en zonsondergang en kom het meest voor in bosrijke gebieden. Paarden die overgevoelig zijn voor het speeksel van deze mug krijgen een allergische reactie op bepaalde stoffen in het speeksel van de mug met flinke jeuk als gevolg. De muggen gaan vooral bij de manen en aan de staartwortel zitten.
De oorzaak van zomereczeem is lastig te noemen en afhankelijk van verschillende factoren. Als een paard eenmaal overgevoelig is, is dit vaak levenslang. De allergie kan zomaar ontstaan, ook bij oudere paarden die er eerder geen last van hadden. De combinatie van erfelijke aanleg, verminderde afweer, voeding en de toename van muggen kan de oorzaak zijn.
Wat kan je doen met een paard die jeuk heeft in je zorgmanagement? Pas je zorgplanning aan in Stalmanager met deze tips:
Plan een “Specialist” in wanneer jouw paard last heeft van jeuk. Laat je paard ten eerste onderzoeken door een dierenarts en sluit andere allergieën en parasitaire aandoeningen uit voordat jezelf gaat behandelen. Na allergie diagnose kan je dierenarts een bloedtest aanbevelen om te proberen de specifieke allergenen te identificeren die je paard aantasten. Vetall is bijvoorbeeld een allergietest speciaal ontworpen voor diergeneeskundig gebruik, waar ze een klein bloedmonster van jouw paard nodig hebben. De test kan antilichamen (IgE) detecteren tegen een verscheidenheid aan allergene omgevingen en insecten die mogelijk de onderliggende oorzaak zijn van jeuk bij paarden. Wanneer je dierenarts een negatieve voedselreactie vermoedt, kan een voedseltest worden gebruikt.
Je kan bij het profiel van je paard in Stalmanager een "Allergie” mededeling aanmaken, zodat iedereen in de omgang met jouw paard hiervan op de hoogte is en dat er mogelijke aanpassingen zijn in zijn zorg.
Vermijdingsmanagement: Vermijden van allergieën kan een effectieve vorm van management zijn en moet altijd eerst worden geprobeerd. Wanneer jeuk wordt gediagnosticeerd, kan je eventueel met je dierenarts de meest geschikte methoden voor muggen-controle bespreken, zoals opstallen tussen zonsopgang en zonsondergang, gebruik van plafondventilatoren om tocht te maken waar muggen niet van houden, vliegwerende middelen en anti-vliegendekens. Vermijd dat je paard zich (kapot) kan schuren en ga je weide, buitenverblijf en stal na voor (scherpe) voorwerpen waaraan hij zich kan verwonden. Paarden met jeuk zullen zich in alle bochten wringen en alle objecten aanpakken om ervan af te komen. En als je paard eenmaal schuurt zal de neiging om nog meer te schuren toenemen. Door het vele schuren beschadigd de staart, de manenkam en verandert de huid. Er ontstaat verdikking en plooiing, de haren verdwijnen en er kunnen wondjes ontstaan. Als bacteriën deze wondjes binnen dringen kunnen deze weer gaan ontsteken.
Beheer je voedingsschema in Stalmanager op het dieet van jouw paard aan en vul het onder andere aan met voedingssupplementen. Gebruik voeding met zo min mogelijk suikers en zetmelen en zorg voor een goede verdeling van ruwvoer over de gehele dag (liefst onbeperkt en anders max 3-4 uur ertussen). Zorg voor voldoende mineralen, vitamines en kruiden die de huid, darmen en organen ondersteunen en afvalstoffen helpen afvoeren. Er bestaan natuurlijke producten die de symptomen van de allergie iets kunnen verminderen. Zo helpen voedingssupplementen met organisch zwavel en krachtige anti-oxidanten, zoals koper, mangaan, zink en vitamine C het lichaam bij het onschadelijk maken van de gifstoffen. De reactie op de veroorzakende stof is hierdoor minder heftig. Kruiden kunnen de bloedsomloop van het lichaam ondersteunen en helpen zo bij de afvoer van gifstoffen. Het is belangrijk dat je met deze producten op tijd begint en doorgaat tot in het najaar. Lees dus goed de etiketten van het voer/supplementen dat je aan je paard verstrekt en vraag advies aan een voedingsdeskundige om je hierbij te ondersteunen.
Red je het met voeding en “vermijdingsmanagement” niet om de zomereczeem volledig de baas te worden. Gebruik dan ter ondersteuning uitwendige producten die de overlast helpen verminderen en de huid helpen herstellen zodat je paard gaat stoppen met schuren. Gebruik het liefst een lotion en het liefst niet al te vettige zalven. Een vettige zalf zorgt voor vet- en vuilophoping op de behandelende gebieden en zal het huidoppervlak verstikken waardoor er weer jeuk ontstaat. Merk je vuil en vet op de behandelplekken dan is het noodzakelijk je paard hierbij eens in de 1 à 2 weken te wassen met een antibacteriële shampoo (Betadine shampoo of een shampoo tegen de jeuk met o.a. theeboomolie die ontstekingsremmend werkt) en smeer de wonden in met een wondzalf (zoals een honingzalf). Dit is een behoorlijke zorg voor je paard die je meerdere keren per dag zal moeten uitvoeren en wekelijks zal moeten herhalen. Om je geheugen een steun te geven kun je in de agenda “een herhalende gebeurtenis” voor de zorg tegen jeuk toevoegen.
Zorg dat je paard voldoende beweegt en op gewicht blijft. Plan en noteer de momenten en tijdsduur in je Stalmanager agenda wanneer je paard getraind wordt of beweging krijgt. Zo kan je makkelijk bijhouden of je paard genoeg beweging krijgt. Naast een allergische reactie op allergene stoffen, muggenbeten of voeding, is ook overgewicht een belangrijke factor die allergische reacties verergeren. Bij overmatig vet, kunnen afvalstoffen kunnen in het vetweefsel worden opgslagen en jeukklachten of ontstekingsreacties veroorzaken.
Zorg voor mentale gezondheid, mogelijkheden tot voldoende sociale interacties en reduceer stress. Verhuizingen, onrust in en wisselen van kudde, deelname aan evenementen en wedstrijden zetten het proces van eczeem in gang.
Ten slotte nog even iets over de culicoïdes: Boven de 10°C zijn de muggen actief. Pak je paard dan in met een eczeemdeken (dit zijn lichte, luchtige dekens van die hoofd, hals, buik en staart bedekken). Laat de deken ook op in de regen! Waar je de neiging misschien kan hebben om de deken af te laten, komen er juist tussen de buien door veel muggen. Om de huid van je paard toch even te laten luchten kan je dagelijks even de deken af doen om je paard te laten rollen. Geef hem even een fijne borstelbeurt en doe de deken vervolgens weer op. Maar laat je paard niet te lang zonder deken staan, als hij tussentijds wordt gebeten door muggen dan begint het probleem van voor af aan. Als het onder de 10°C is, zijn de muggen niet meer actief en mag de deken af.