Senecio Jacobaea, oftewel beter bekend als Jakobskruiskruid. Maar hoe zit het nou precies met dit plantje? Jacobskruiskruid is een felgeel bloeiende plant die vanaf de tweede helft van juni tot in oktober bloeit. Dus voor alle paardenhouders om hier nog even alert op te zijn. Jacobskruiskruid is een giftige plant voor zowel mens als vele dieren. Het kan het meest voorkomen bij en in paarden en koeienweides en is bij inname zeer schadelijk. Het gif van de gele plant hoopt zich langzaam op in de lever en dieren worden meestal na een paar maanden of jaren zichtbaar ziek.
De kenmerken van Jacobskruid
Opvallende kenmerken van deze plant zijn de duidelijke rozetten wanneer de planten nog niet bloeien, en de paars gekleurde stengels waaraan de gele bloemen groeien. Het is belangrijk dat wij als paardeneigenaren bewust zijn van de aanwezigheid van Jakobskruiskruid in en nabij onze weilanden en stappen ondernemen om deze te verwijderen. Jakobskruiskruid kan door inname namelijk leverschade veroorzaken bij paarden en ander vee, wat leidt tot symptomen zoals gewichtsverlies, lethargie en geelzucht. In principe eten paarden en ander vee die in een gezonde groene weide staan de gele plant niet door zijn bittere smaak en geur. Zodra Jacobskruid in gedroogde vorm in hooi terecht komt, verdwijnt de geur en smaak van het kruid maar het gif niet. Paarden onderscheiden dat kruid dan niet meer en eten ervan met de bijkomende gevolgen.
Wat maakt Jacobskruiskruid zo giftig?
Jakobskruiskruid is giftig vanwege de aanwezigheid van pyrrolizidine alkaloïden (PA's) in alle kruiskruiden. Het gif zit in de hele plant, maar bloemen en stelen bevatten waarschijnlijk de meeste gifstoffen. Zelfs de zaden zijn giftig. Een dodelijke hoeveelheid komt overeen met 3 tot 7 procent van het lichaamsgewicht. Omdat het gif permanent wordt opgeslagen, kan het wel tien jaar duren voordat de dodelijke hoeveelheid is bereikt.
Schapen en geiten kunnen pas gevaar lopen als ze meer dan 300 procent van hun eigen lichaamsgewicht aan gedroogd Jacobskruiskruid binnenkrijgen. De kans dat ze ooit die hoeveelheid innemen is zeer onwaarschijnlijk. Bij paarden en runderen is dit percentage slechts 5 procent van het lichaamsgewicht. Een vers plantje bevat ongeveer 5 procent droge stof.
De effecten en symptomen als je paard Jacobskruiskruid binnenkrijgt
Het eten van Jacobskruiskruid door paarden kan leiden tot leverschade en het kan daarnaast zelfs ook de nieren en longen aantasten. Het paard kan last krijgen van acuut leverfalen, geelzucht, verlies van eetlust, vermagering, buikpijn en vochtophoping in de buikholte. Als paarden hier maanden of jarenlang blootgesteld worden, en al zijn het maar kleine hoeveelheden van binnenkrijgen kan het dus met de dood tot gevolg eindigen. Er bestaan geen geneesmiddelen of specifieke therapieën hiervoor. Wees dus alert op je paard als hij naast of in een weide staat waar Jacobskruiskruid voor komt, en raadpleeg een dierenarts bij (verdenking van) deze symptomen.
Waar vind je Jakobskruiskruid?
Jakobskruiskruid gedijt vooral op plekken waar de bodem verstoord is. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen op plaatsen waar de grasmat beschadigd is door ruig maaien, vertrapping, molshopen of intensieve begrazing door vee. Deze plant groeit bij voorkeur op losse, open grond die onbemest en zanderig is. Paarden die op een kleine wei worden gehouden, hebben de neiging om de begroeiing tot op de grond toe kaal te eten, wat betekent dat ze sneller giftige planten opeten, waaronder Jakobskruiskruid. Daarom is het belangrijk om het kruid regelmatig te blijven bestrijden. De groei van deze plant is dus afhankelijk van de grondkwaliteit. Hoe armer de grond, hoe sneller het zich verspreidt. Jakobskruiskruid komt daarentegen minder voor in weilanden waar rundvee graast. Deze weilanden zijn meestal goed onderhouden en bemest. Het klinkt mooi, hooi uit een natuurgebied, maar wees alert en verzeker je ervan bij afname dat hier geen schadelijk kruid in zit. Hier wordt het hooi namelijk uit een ongecontroleerde situatie gewonnen, en zoals eerder benoemd is het echter schadelijk als het kruid in gedroogde vorm in hooi of kuilvoer voorkomt.
5 tips voor Jacobskruiskruidmaatregelen
- Inspectie van de weide
Om te voorkomen dat paarden Jakobskruiskruid binnenkrijgen, wordt aanbevolen om de weilanden regelmatig te inspecteren en eventuele aangetroffen kruiskruidplanten te verwijderen. Dit kan gepaard gaan met het handmatig uittrekken van de planten, verbranden of het gebruik van herbiciden. Zorg er voor dat je goede werkhandschoenen aan hebt bij het verwijderen van de kruid. Jakobskruiskruid kan bij huidcontact een allergische reactie geven. Deze allergie treedt op na huidcontact van de planten. De allergie wordt niet veroorzaakt door de pyrrolizidine alkaloïden, maar door andere stoffen die in veel soorten van de composietenfamilie voorkomen. - Hooi-inspectie
Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het hooi vrij is van Jakobskruiskruid, omdat het zelfs als het gedroogd is giftig kan blijven. Hoe herken je Jacobskruiskruid in het hooi? In het hooi kun je de plant herkennen aan de paarsachtige harde stengels. - Elimineren
Ga er niet overheen met de maaier als ze in de bloei staan en nog niet behandeld zijn met herbiciden, hierdoor verspreid je juist de zaden en het Jacobskruiskruid komt dan juist sterker terug.
Er bestaan onkruidbestrijdingsmiddelen met een goede werking op Jacobskruiskruid. Gebruik deze als de plant in een vroeg stadium in de groei is (rosette stadium) en rond 10 cm hoog is. In bloeiende fase zijn deze moeilijker te bestrijden, hier neemt de plant de bestrijdingsmiddel niet meer volledig op en kan je ze beter compleet met wortel en al verwijderen. Vraag advies bij een leverancier bij jou in de buurt voor de juiste bestrijdingsmiddelen en gebruik hiervan. - Zorg voor een gezonde weidebodem en dichte graszode
Nog beter dan het moeten gebruiken van bestrijdingsmiddelen is om te zorgen voor een dichte graszode en een gezonde weidebodem. Gebruik (natuurlijke)meststoffen om de groei van grassen en gewenste kruiden te bevorderen. Op een te natte of droge bodem wordt de graszode instabiel en krijg je open plekken die Jacobskruiskruid de kans bieden om zich in te nestelen. Hoe beter je weide er dus voor staat, hoe minder de kans dat dat gele plantje zich kan nestelen. - Een gezonde basis en gezondheidschecks
Naast het voorkomen en verwijderen van Jakobskruiskruid kunnen paardeneigenaren stappen ondernemen om de levergezondheid van hun dieren te bevorderen. Dit kan door middel van het verstrekken van een uitgebalanceerd dieet, het vermijden van over- of ondervoeding en het verstrekken van schoon water. Regelmatige veterinaire controles kunnen ook helpen eventuele leverproblemen in een vroeg stadium op te sporen.
Door deze preventieve maatregelen te nemen, kan je als paardeneigenaar je paarden zo veel mogelijk beschermen tegen de schadelijke effecten van Jakobskruiskruid.